Mała gorzelnia - warunki stosowania obniżonej stawki akcyzy od 1 lipca 2024 r.

Zgodnie z art. 93 ust. 4c ustawy - obowiązującym od lipca 2024 r. - przez małą gorzelnię rozumie się gorzelnię, która jest prawnie i ekonomicznie niezależna od innych gorzelni, nie produkuje alkoholu etylowego na podstawie licencji uzyskanych od innych przedsiębiorców i wielkość jej produkcji alkoholu etylowego w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczyła 10 hektolitrów 100% vol.

W przypadku gdy wielkość produkcji alkoholu etylowego w danym roku kalendarzowym przekroczy 10 hektolitrów 100% vol., do ilości alkoholu etylowego przekraczającej tę wielkość stosuje się stawkę, o której mowa w art. 93 ust. 4 ustawy (art. 93 ust. 4d ustawy o podatku akcyzowym).

Przy obliczaniu wielkości produkcji, o której mowa w art. 93 ust. 4c i 4d ustawy, podatnik rozlewający alkohol etylowy nie uwzględni ilości rozlanego alkoholu etylowego wytworzonego przez inne małe gorzelnie, przemieszczonego od tych gorzelni do podmiotu rozlewającego w procedurze zawieszenia poboru akcyzy, jeżeli alkohol etylowy po rozlaniu zostanie przemieszczony między podmiotem dokonującym jego rozlewu i podmiotem wytwarzającym alkohol etylowy w tej procedurze (art. 93 ust. 4e ustawy).

Z przepisu art. 93 ust. 4c ustawy wynikają warunki, jakie powinna spełniać mała gorzelnia dla zastosowania obniżonej o 50% stawki akcyzy, a mianowicie:

• prawna i ekonomiczna niezależność gorzelni;
• zakaz prowadzenia działalności na podstawie licencji;
• wielkość produkcji - nie może przekroczyć w poprzednim roku kalendarzowym 10 hektolitrów.

Przepis ten jest zgodny z art. 22 ust. 2 dyrektywy Rady 92/83/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie harmonizacji struktury podatków akcyzowych od alkoholu i napojów alkoholowych (Dz. Urz. UE L nr 316/21 ze zm.), zgodnie z którym, w celu stosowania obniżonych stawek podatku akcyzowego przez pojęcie "mała gorzelnia" rozumie się gorzelnię, która jest prawnie i ekonomicznie niezależna od wszelkich innych gorzelni i która nie działa na podstawie licencji.

W celu zapewnienia lepszego zrozumienia przepisów dyrektywy Rady 92/83/EWG w sprawie harmonizacji struktury podatków akcyzowych od alkoholu i napojów alkoholowych, Komisja Europejska wydała Noty wyjaśniające na temat kryteriów jakościowych mających zastosowanie do niezależnych małych producentów napojów alkoholowych.

» Niezależność prawna i ekonomiczna

Warunek niezależności prawnej i ekonomicznej dla możliwości zastosowania obniżonej stawki akcyzy ma zastosowanie dla każdej kategorii napojów alkoholowych, w tym alkoholu etylowego produkowanego przez małe gorzelnie.

Niezależny mały producent musi być prawnie i ekonomicznie niezależny od innego producenta tej samej kategorii napojów alkoholowych, np. mała gorzelnia musi być niezależna od innej gorzelni, ale może być zależna od browaru.

Aby stwierdzić niezależność prawną i ekonomiczną, muszą być spełnione łącznie następujące kryteria:

1. Zarządzanie i podejmowanie decyzji w ramach przedsiębiorstwa.
   W przypadku istnienia dwóch lub więcej przedsiębiorstw niezależność prawna i ekonomiczna występuje wówczas, gdy jedno z przedsiębiorstw nie ma prawa do powoływania lub odwoływania większości członków organu zarządzającego lub nadzorczego innego przedsiębiorstwa oraz nie ma uprawnień do podejmowania decyzji gospodarczych dla innego przedsiębiorstwa.
2. Udziały w kapitale zakładowym.
   Przedsiębiorstwo można uznać za prawnie i ekonomicznie niezależne, gdy mniej niż 50% jego kapitału zakładowego znajduje się w posiadaniu innego przedsiębiorstwa.
   Przedsiębiorstwa nie uznaje się za prawnie i ekonomicznie niezależne od jakiegokolwiek innego producenta, jeżeli są one własnością tej samej osoby lub spółek powiązanych lub podmiotów prawnych powiązanych z takimi spółkami.
3. Udziały w prawach głosu.
   Przedsiębiorstwo można uznać za prawnie i ekonomicznie niezależne w następujących przypadkach:
   
   • gdy przedsiębiorstwo nie ma prawa wywierać dominującego wpływu na inne przedsiębiorstwo, zgodnie z umową między przedsiębiorstwami lub postanowieniem zawartym w jego statucie lub umowie spółki;
   • gdy przedsiębiorstwo nie kontroluje, na mocy porozumienia z innymi udziałowcami lub członkami innego podmiotu, większości praw głosu udziałowców lub członków tego podmiotu.

» Zakaz prowadzenia działalności na podstawie licencji

Przepisy dotyczące obniżonych stawek dla niezależnych małych producentów zawierają wymóg, żeby niezależni mali producenci nie działali na podstawie licencji. Przez licencję należy rozumieć prawo własności intelektualnej lub materialnej, (np. patenty, znaki towarowe, wzory przemysłowe, know-how), z którego właściciel prawa pozwala komuś innemu korzystać odpłatnie lub nieodpłatnie.

Niezależny mały producent nie powinien posiadać żadnego upoważnienia, porozumienia lub umowy, które umożliwiałyby mu wykorzystanie patentu, znaku towarowego lub procesu produkcyjnego należącego do strony trzeciej.

W przypadku gdy choćby tylko niewielka część wyników przedsiębiorstwa w zakresie napojów alkoholowych była produkowana na podstawie licencji, producent nie jest uprawniony do stosowania obniżonej stawki na jakąkolwiek ilość tego samego rodzaju napoju alkoholowego, który jest produkowany na podstawie licencji, nawet jeśli producent ten spełnia wszystkie inne kryteria pozwalające uznać go za pojedynczego, niezależnego producenta.

» Limit wielkości produkcji

Warunkiem stosowania obniżonej stawki akcyzy przez niezależną małą gorzelnię będzie łączna roczna produkcja, nieprzekraczająca zgodnie z art. 93 ust. 4c ustawy 10 hektolitrów 100% vol. w poprzednim roku kalendarzowym. W przypadku początkujących producentów za łączną roczną produkcję napoju alkoholowego w pierwszym roku produkcji uznaje się szacunkową produkcję danego rodzaju napoju alkoholowego zadeklarowaną przez niezależnego, małego producenta.

Na podstawie art. 23a ust. 1 dyrektywy Rady 92/83/EWG, z zastrzeżeniem warunków, jakie państwa członkowskie mają ustanowić w celu zapewnienia jednoznacznego stosowania m.in. art. 22 ust. 1, 2 i 3 tej dyrektywy, państwa członkowskie, na wniosek, wydają niezależnym, małym producentom mającym siedzibę na ich terytorium roczny certyfikat potwierdzający ich łączną roczną produkcję i potwierdzający, że mały producent spełnia kryteria określone w art. 22 ust. 2 ww. dyrektywy.

W myśl art. 97a ust. 2 ustawy o podatku akcyzowym, na potrzeby planowanej dostawy wewnątrzwspólnotowej, na sporządzony na piśmie wniosek małego producenta, o którym mowa w art. 23a ust. 1 dyrektywy 92/83/EWG, właściwy naczelnik urzędu skarbowego wydaje certyfikat małego producenta zgodnie z wzorem określonym w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2021/2266 z dnia 17 grudnia 2021 r. ustanawiającym przepisy dotyczące stosowania dyrektywy Rady 92/83/EWG w zakresie certyfikacji i samocertyfikacji niezależnych, małych producentów napojów alkoholowych do celów podatku akcyzowego (Dz. Urz. UE L nr 455/26 ze zm.).

Wniosek, o którym mowa w art. 97a ust. 2 ustawy, powinien zawierać dane dotyczące małego producenta, o którym mowa w art. 23a ust. 1 dyrektywy 92/83/EWG, oraz prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, w szczególności:

1) imię i nazwisko lub nazwę podmiotu, adres jego siedziby lub zamieszkania, adres poczty elektronicznej;

2) numer identyfikacji podatkowej (NIP);

3) w przypadku podmiotu prowadzącego skład podatkowy - jego numer akcyzowy oraz numer akcyzowy składu podatkowego, w którym produkuje napoje alkoholowe, w odniesieniu do których występuje o wydanie certyfikatu małego producenta;

4) łączną roczną produkcję napojów alkoholowych uprawniającą do uznania za małego producenta, o którym mowa w art. 23a ust. 1 dyrektywy 92/83/EWG.

Wniosek, ponadto powinien zawierać oświadczenie o spełnieniu warunków uprawniających do uznania za małego producenta, o którym mowa w art. 23a ust. 1 dyrektywy 92/83/EWG. Oświadczenie, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści: "Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.". Klauzula ta zastępuje pouczenie organu uprawnionego do odebrania oświadczenia o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

W przypadku podmiotu, który nie produkował napojów alkoholowych, o których mowa m.in. w art. 93 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym, oświadczenie dotyczy planowanej łącznej rocznej produkcji w roku kalendarzowym, na który ma zostać wydany certyfikat małego producenta. Certyfikat małego producenta jest wydawany na rok kalendarzowy.

Stosownie do art. 97a ust. 8 ustawy, producent, któremu wydano certyfikat małego producenta, jest obowiązany do powiadomienia właściwego naczelnika urzędu skarbowego o zmianie danych zawartych we wniosku, w terminie 7 dni, licząc od dnia, w którym nastąpiła zmiana.

Powiadomienie to stanowi jednocześnie wniosek o wydanie nowego certyfikatu małego producenta.

W przypadku gdy w danym roku kalendarzowym producent, któremu wydano certyfikat małego producenta, przekracza wielkość odpowiednio łącznej rocznej produkcji napojów alkoholowych lub przestaje spełniać inne warunki uprawniające do uznania go za małego producenta, o którym mowa w art. 23a ust. 1 dyrektywy 92/83/EWG, jest obowiązany powiadomić o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie 7 dni, licząc od dnia, w którym przekroczył wielkość odpowiednio średniej albo łącznej rocznej produkcji lub przestał spełniać inne warunki. Certyfikat małego producenta traci ważność z dniem następującym po dniu, w którym producent przekroczył wielkość łącznej rocznej produkcji alkoholu etylowego lub przestał spełniać inne warunki uprawniające do uznania za małego producenta, o którym mowa w art. 23a ust. 1 dyrektywy 92/83/EWG, w zakresie objętym powiadomieniem (art. 97a ust. 10 ustawy).