Działalność akcyzowa podlegająca urzędowemu sprawdzeniu

Podatnik, który rozpoczyna prowadzenie określonego rodzaju działalności akcyzowej podlega urzędowemu sprawdzeniu przez organ Służby Celnej, na mocy art. 64 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. z 2015 r. poz. 990 ze zm.).

Rodzaje działalności, przed rozpoczęciem których przeprowadza się urzędowe sprawdzenie zostały określone w § 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 sierpnia 2016 r. w sprawie urzędowego sprawdzenia (Dz. U. poz. 1296).

W zakresie wyrobów akcyzowych, urzędowe sprawdzenie przeprowadza się przed rozpoczęciem czynności:

1) magazynowania lub zużycia wyrobów akcyzowych określonych w poz. 13-18 (napoje alkoholowe) tabeli stanowiącej załącznik nr 2 do ustawy o podatku akcyzowym, objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na przeznaczenie - z urzędowego sprawdzenia zostały wyłączone jednostki naukowe, doświadczalne, szkoły, samodzielne laboratoria, podmioty lecznicze lub apteki zużywające w ciągu roku alkohol etylowy w ilości do 3.000 dm³ alkoholu etylowego 100% obj. w stanie nieskażonym oraz do 20.000 dm³ alkoholu etylowego 100% obj. w stanie skażonym;

2) przyjmowania i magazynowania wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na przeznaczenie przez podmioty pośredniczące, posiadające zezwolenie na prowadzenie działalności polegającej na dostarczaniu tych wyrobów akcyzowych ze składu podatkowego na terytorium kraju do podmiotu zużywającego;

3) prowadzenia produkcji poza składem podatkowym na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 1, 2, 4 lub 5 ustawy.

1. Zgłoszenie oraz dokumenty mające znaczenie do przeprowadzenia urzędowego sprawdzenia

Zgodnie z art. 64 ust. 3 ustawy o Służbie Celnej, przed rozpoczęciem działalności, podlegającej urzędowemu sprawdzeniu, podmiot przesyła właściwemu naczelnikowi urzędu celnego zgłoszenie oraz dokumenty mające znaczenie dla przeprowadzania kontroli.

Zgłoszenie dotyczące przeprowadzenia urzędowego sprawdzenia w zakresie wyrobów akcyzowych powinno zawierać:

dane podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, w tym pełną nazwę, a w przypadku osoby fizycznej - imię i nazwisko;
NIP lub REGON albo inny numer identyfikacyjny używany w państwie siedziby lub zamieszkania podmiotu;
numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, o ile podmiot taki numer posiada;
adres siedziby lub zamieszkania podmiotu;
dane kontaktowe podmiotu wraz z podaniem adresu poczty elektronicznej;
określenie rodzaju i zakresu działalności gospodarczej podlegającej kontroli;
określenie miejsca prowadzenia działalności podlegającej kontroli.

Natomiast dokumenty mające znaczenie dla kontroli zostały określone w § 3 ww. rozporządzenia.

Podmiot rozpoczynający działalność gospodarczą wymagającą uzyskania zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego musi przesłać naczelnikowi urzędu celnego następujące dokumenty:

plan składu podatkowego zawierający jego powierzchnię, z wyszczególnieniem miejsca produkcji, magazynowania, przeładowywania, wprowadzania, wyprowadzania i zużycia wyrobów akcyzowych objętych zezwoleniem;
wykaz miejsc z wyszczególnieniem lokalizacji produkcji, magazynowania, przeładowywania, wprowadzania, wyprowadzania i zużycia wyrobów akcyzowych objętych zezwoleniem, zawierający nazwy i numerację znajdujących się w tych miejscach pomieszczeń, urządzeń i naczyń służących do wykonywania czynności podlegających kontroli;
opis zabezpieczeń technicznych lub elektronicznych gwarantujących nienaruszalność i niezmienialność znajdujących się w składzie podatkowym wyrobów akcyzowych;
wykaz legalizowanych przyrządów pomiarowych z podaniem zakresu ich użytkowania oraz pozostałego wyposażenia stosowanego do wykonywania kontroli wyrobów akcyzowych;
skrócony opis procesu technologicznego, sposobu magazynowania, przeładowywania, wprowadzania, wyprowadzania i zużycia wyrobów akcyzowych oraz instrukcje wewnętrznego obiegu dokumentacji dotyczącej tych czynności i przeprowadzania inwentaryzacji wyrobów akcyzowych;
wykaz pozostałego wyposażenia używanego do prowadzenia działalności gospodarczej, w tym do wykonywania prac magazynowych oraz przeładunkowych;
dokument potwierdzający tytuł prawny wnioskodawcy do korzystania z miejsca, w którym ma być prowadzony skład podatkowy;
dokumenty wymagane na podstawie przepisów odrębnych, związane z wykonywaną działalnością podlegającą kontroli, w szczególności koncesje lub zezwolenia, zaświadczenia o dokonaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej;
wykaz obejmujący imiona i nazwiska upoważnionych przez podmiot osób odpowiedzialnych za wykonywanie powierzonych im obowiązków w zakresie objętym kontrolą - jeśli sporządzenie wykazu osób nie jest możliwe na etapie dokonywania zgłoszenia, może on zostać dołączony do protokołu z urzędowego sprawdzenia.

Podmiot rozpoczynający działalność gospodarczą wymagającą uzyskania zezwolenia na nabywanie wyrobów akcyzowych jako zarejestrowany odbiorca (z wyłączeniem zezwolenia na jednorazowe nabycie wyrobów akcyzowych jako zarejestrowany odbiorca) musi przedłożyć następujące dokumenty mające znaczenie do przeprowadzania kontroli:

plan miejsca odbioru wyrobów akcyzowych zawierający jego powierzchnię;
wykaz legalizowanych przyrządów pomiarowych z podaniem zakresu ich użytkowania oraz pozostałego wyposażenia stosowanego do wykonywania kontroli wyrobów akcyzowych;
opis sposobu przyjmowania wyrobów akcyzowych;
instrukcje wewnętrznego obiegu dokumentacji dotyczącej przyjmowania wyrobów akcyzowych;
skrócony opis procesu technologicznego oraz instrukcje wewnętrznego obiegu dokumentacji dotyczącej zużycia wyrobów akcyzowych i przeprowadzania ich inwentaryzacji, w przypadku gdy podmiot ten występuje jako podmiot zużywający, o którym mowa w art. 32 ust. 3 pkt 4 ustawy;
dokument potwierdzający tytuł prawny wnioskodawcy do korzystania z miejsca odbioru wyrobów akcyzowych;
dokumenty wymagane na podstawie przepisów odrębnych, związane z wykonywaną działalnością podlegającą kontroli, w szczególności koncesje lub zezwolenia, zaświadczenia o dokonaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej;
wykaz obejmujący imiona i nazwiska upoważnionych przez podmiot osób odpowiedzialnych za wykonywanie powierzonych im obowiązków w zakresie objętym kontrolą.

Podmiot rozpoczynający działalność gospodarczą niewymagającą uzyskania zezwolenia akcyzowego musi przesłać naczelnikowi urzędu celnego następujące dokumenty:

plan miejsca produkcji, magazynowania, przeładowywania, wprowadzania, wyprowadzania i zużycia wyrobów akcyzowych;
wykaz miejsc z wyszczególnieniem lokalizacji produkcji, magazynowania, przeładowywania, wprowadzania, wyprowadzania i zużycia wyrobów akcyzowych, zawierający nazwy i numerację znajdujących się w tych miejscach pomieszczeń, urządzeń i naczyń służących do wykonywania czynności podlegających kontroli;
wykaz legalizowanych przyrządów pomiarowych z podaniem zakresu ich użytkowania oraz pozostałego wyposażenia stosowanego do wykonywania kontroli wyrobów akcyzowych;
skrócony opis procesu technologicznego, sposobu magazynowania, przeładowywania, wprowadzania, wyprowadzania i zużycia wyrobów akcyzowych oraz instrukcje wewnętrznego obiegu dokumentacji dotyczącej tych czynności i przeprowadzania inwentaryzacji wyrobów akcyzowych;
dokument potwierdzający tytuł prawny wnioskodawcy do korzystania z miejsca, w którym ma być prowadzona działalność podlegająca kontroli;
dokumenty wymagane na podstawie przepisów odrębnych, związane z działalnością gospodarczą podlegającą kontroli, w szczególności koncesje lub zezwolenia, zaświadczenia o dokonaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej;
wykaz obejmujący imiona i nazwiska upoważnionych przez podmiot osób odpowiedzialnych za wykonywanie powierzonych im obowiązków w zakresie objętym kontrolą.

Należy wskazać, że dokumentów mających znaczenie dla kontroli podmiot nie dołącza, jeżeli właściwy naczelnik urzędu celnego, do którego składane jest zgłoszenie, dysponuje tymi dokumentami i dane w nich zawarte są aktualne lub dane zawarte w dokumentach znajdują się w prowadzonych przez podmioty publiczne bazach danych, do których dostęp ma właściwy naczelnik urzędu celnego.

Zarówno zgłoszenie, jak i dokumenty mające znaczenie do przeprowadzania kontroli powinny być przesyłane w dwóch egzemplarzach, do właściwego naczelnika urzędu celnego w postaci papierowej. Również wszelkie powiadomienia o zmianach powinny być sporządzane w formie papierowej i przesyłane właściwemu naczelnikowi urzędu celnego w dwóch egzemplarzach. Jeden egzemplarz powiadomienia o zmianach wraz z załączonymi dokumentami jest dołączany do akt weryfikacyjnych pozostających u właściwego naczelnika urzędu celnego, a drugi egzemplarz powiadomienia, po potwierdzeniu przyjęcia przez właściwego naczelnika urzędu celnego, jest przekazywany do podmiotu w celu dołączenia do akt weryfikacyjnych.

Na podstawie złożonego zgłoszenia, dokumentów mających znaczenie do przeprowadzania kontroli, protokołu z urzędowego sprawdzenia sporządzane są akta weryfikacyjne zatwierdzone przez naczelnika urzędu celnego stosowną decyzją lub postanowieniem. Akta weryfikacyjne sporządzane są w dwóch egzemplarzach, w postaci papierowej, przy czym jeden egzemplarz pozostaje u właściwego naczelnika urzędu celnego, a drugi egzemplarz podmiot podlegający urzędowemu sprawdzeniu przechowuje w miejscu, w którym przeprowadzono urzędowe sprawdzenie. Ponadto akta weryfikacyjne z kolejno ponumerowanymi kartami zostają zabezpieczone pieczęciami naczelnika urzędu celnego.

2. Czynności wykonywane w trakcie urzędowego sprawdzenia

Urzędowe sprawdzenie przeprowadzane jest przez funkcjonariuszy celnych w obecności podmiotu podlegającego urzędowemu sprawdzeniu albo osoby upoważnionej przez ten podmiot. W toku urzędowego sprawdzenia w podmiotach prowadzących działalność gospodarczą, w zakresie wyrobów akcyzowych podlegających urzędowemu sprawdzeniu dokonuje się sprawdzenia:

zgodności zgłoszenia i załączonej dokumentacji ze stanem faktycznym;
wyposażenia służącego do wykonywania kontroli;
prawidłowości oznaczenia w sposób trwały i na widocznym miejscu pomieszczeń, urządzeń i naczyń;
wymaganych dowodów legalizacji - w przypadku przyrządów pomiarowych podlegających legalizacji.

W przypadku podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, wymagającą uzyskania zezwoleń akcyzowych, właściwy naczelnik urzędu celnego w toku urzędowego sprawdzenia przeprowadzanego przed udzieleniem lub zmianą zezwolenia wykonuje również czynności w celu ustalenia, czy miejsce prowadzenia składu podatkowego lub miejsce odbioru wyrobów akcyzowych przez zarejestrowanego odbiorcę spełnia warunki określone w przepisach o podatku akcyzowym, w szczególności w zakresie:

lokalizacji miejsca prowadzenia składu podatkowego lub miejsca odbioru wyrobów akcyzowych;
powierzchni i oznaczenia miejsca prowadzenia składu podatkowego lub miejsca odbioru wyrobów akcyzowych;
bezpiecznego wprowadzania wyrobów do miejsca odbioru lub bezpiecznego składowania wyrobów akcyzowych w składzie podatkowym;
wydzielenia miejsca odbioru, wytwarzania i magazynowania wyrobów od pozostałej części terenu lub pomieszczenia;
zabezpieczenia technicznego lub elektronicznego gwarantujących nienaruszalność i niezmienialność znajdujących się w składzie podatkowym wyrobów akcyzowych.

W toku urzędowego sprawdzenia gorzelni, z wyłączeniem gorzelni, o której mowa w art. 47 ust. 1 pkt 4 ustawy, dokonuje się badania stanu technicznego aparatu destylacyjnego oraz sprawdza się i włącza licznik objętości do określania ilości alkoholu etylowego.

W toku urzędowego sprawdzenia właściwy naczelnik urzędu celnego może nałożyć zamknięcia urzędowe w celu zapewnienia możliwości skutecznego wykonywania kontroli.