Wykazywanie wartości akcyzy na fakturze lub oświadczeniu

Czy od każdego sprzedawcy wyrobów akcyzowych można żądać wykazania na fakturze lub w oświadczeniu kwoty akcyzy zawartej w cenie sprzedawanego wyrobu? Czy w przypadku, gdy sprzedawca nie spełnia tego wymogu, nabywcy grożą sankcje, jeśli okaże się, że akcyza nie została odprowadzona? Co należy zrobić w przypadku, gdy sprzedawca nie wykaże na fakturze kwoty akcyzy mimo prośby firmy kupującej?

Zgodnie z art. 10 ust. 12 ustawy o podatku akcyzowym na żądanie nabywcy podatnik akcyzy wykazuje w fakturze lub oświadczeniu załączanym do faktury kwotę akcyzy zawartą w cenie wyrobów akcyzowych wykazanych w tej fakturze.

Oświadczenie to, w myśl art. 10 ust. 13 ustawy, powinno zawierać:

dane dotyczące składającego oświadczenie (podatnika podatku akcyzowego), w tym nazwę oraz adres siedziby lub zamieszkania, a także numer identyfikacji podatkowej (NIP) lub numer identyfikacyjny REGON;
kwotę akcyzy zawartą w cenie wyrobów akcyzowych wykazanych na fakturze;
datę i miejsce złożenia oświadczenia;
czytelny podpis składającego oświadczenie.

Wykazywanie wartości akcyzy w oświadczeniu stosowane jest np. w sytuacji, gdy faktura wystawiana jest z zastosowaniem systemów informatyczno-księgowych i nie ma technicznych możliwości zamieszczania na niej dodatkowych informacji.

1. Od kogo można skutecznie żądać wykazania akcyzy na fakturze?

Żądanie wykazania na fakturze lub oświadczeniu kwoty akcyzy zawartej w cenie wyrobów akcyzowych (również samochodów osobowych) może zostać skutecznie przedstawione jedynie podatnikowi podatku akcyzowego, tj. podmiotowi, który był zobowiązany do zapłaty podatku akcyzowego.

W myśl art. 13 ust. 1 ustawy, podatnikiem podatku akcyzowego jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która dokonuje czynności podlegających opodatkowaniu akcyzą lub wobec której zaistniał stan faktyczny podlegający opodatkowaniu akcyzą. Ustawa wskazując, jakie podmioty uznawane są za podatników podatku akcyzowego, odwołuje się do czynności opodatkowanych podatkiem akcyzowym wykonywanych przez tego rodzaju podmioty.

W rezultacie za podatników podatku akcyzowego uznawani są m.in.:

1) producenci wyrobów akcyzowych;

2) podmioty wprowadzające wyroby akcyzowe do składu podatkowego;

3) importerzy wyrobów akcyzowych;

4) nabywcy wewnątrzwspólnotowi, tj. zarejestrowani odbiorcy lub podmioty dokonujące nabycia wewnątrzwspólnotowego poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy;

5) właściciele wyrobów akcyzowych dokonujący wyprowadzenia wyrobów z cudzego składu podatkowego na podstawie zezwolenia wyprowadzenia;

6) podmioty dokonujące specyficznych czynności lub wobec których zaistniał szczególny stan faktyczny, np. podmioty dokonujące użycia wyrobów akcyzowych zwolnionych z akcyzy niezgodnie z przeznaczeniem, podmioty naruszające warunki zwolnienia od akcyzy, podmioty u których powstają ubytki wyrobów akcyzowych, podmioty nabywające lub posiadające wyroby akcyzowe, od których nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości.

Przykład

Podmiot nabywający paliwo silnikowe może skutecznie złożyć żądanie wykazania na fakturze lub oświadczeniu kwoty akcyzy, jeżeli dokonuje tego zakupu w kraju od producenta, który był zobowiązany do zapłaty akcyzy. Żądanie takie może być również skierowane do nabywcy wewnątrzwspólnotowego np. zarejestrowanego odbiorcy.

Natomiast zakup dokonany na stacji paliw, która nabyła to paliwo od podatnika akcyzy (np. producenta paliwa, nabywcy wewnątrzwspólnotowego lub importera) z akcyzą już zawartą w cenie sprzedaży - nie daje prawa do powyższego żądania.

Akcyza jest podatkiem jednofazowym i w przypadku paliw silnikowych jest płacona na pierwszym szczeblu obrotu, a zatem jeżeli na pierwszym etapie zostanie prawidłowo zapłacona, kolejne etapy obrotu tym paliwem nie są już opodatkowane akcyzą.

Nie oznacza to jednak, że kolejny sprzedawca paliwa nie może wykazać kwoty akcyzy zawartej w cenie sprzedawanych wyrobów na fakturze. Sprzedawca paliwa może wykazać taką kwotę akcyzy na fakturze bez naruszania jakichkolwiek przepisów akcyzowych czy podatkowych. Niemniej jednak powinien się wcześniej upewnić, czy i jaka kwota akcyzy została uiszczona na wcześniejszym etapie obrotu np. przez producenta.

Informacja o wartości akcyzy zawartej w nabytym wyrobie może być również wykorzystana przez nabywcę w celu ubiegania się o zwrot akcyzy w przypadku gdy będzie chciał dokonać dostawy wewnątrzwspólnotowej do innego państwa członkowskiego lub na eksport.

2. Kiedy nabywca lub posiadający wyrób z niezapłaconą akcyzą może zostać uznany za podatnika?

Co do zasady podatek akcyzowy jest rozliczany przez podmiot, który dokonuje wyprowadzenia wyrobu akcyzowego ze składu podatkowego poza procedurę zawieszenia poboru akcyzy, nabywca wewnątrzwspólnotowy, czy importer.

W rezultacie nabycie lub posiadanie wyrobów akcyzowych nie stanowi czynności opodatkowanej po stronie nabywcy, czy też posiadacza wyrobów akcyzowych.

Jednakże w celu zabezpieczenia budżetu państwa przed sytuacjami, kiedy wyrób akcyzowy znajduje się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy i nie została w stosunku do niego uiszczona akcyza w należnej wysokości, ustawodawca w art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy wskazał, że opodatkowaniu akcyzą podlega również samo posiadanie lub nabycie wyrobów akcyzowych, w stosunku do których akcyza nie została zapłacona w należytej wysokości w momencie, kiedy w odniesieniu do tych wyrobów wystąpił obowiązek podatkowy, np. z tytułu produkcji, zakończenia procedury zawieszenia poboru akcyzy, importu.

Natomiast podmiot, który nabył lub wszedł w posiadanie takich wyrobów jest podatnikiem akcyzy, zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Należy jednak zaznaczyć, że organy podatkowe są zobowiązane do ustalenia w wyniku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo postępowania podatkowego, czy akcyza na wcześniejszym etapie obrotu została zapłacona w prawidłowej wysokości.

Bez tych ustaleń organy podatkowe nie mogą nałożyć obowiązku zapłaty akcyzy na posiadacza czy też nabywcę wyrobów akcyzowych.

Dopiero w sytuacji gdy organy podatkowe nie są w stanie stwierdzić czy akcyza została zapłacona na wcześniejszym etapie obrotu, np. przez producenta lub nabywcę wewnątrzwspólnotowego, wówczas posiadacz lub nabywca wyrobów akcyzowych może zostać zobowiązany do zapłaty podatku akcyzowego.

Zastosowanie art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy nie może mieć również miejsca, gdy nieuczciwy dostawca nie uiścił należnej akcyzy. W sytuacji bowiem, gdy w toku postępowania dowodowego organy podatkowe ustalą, że akcyza powinna zostać uiszczona przez inny podmiot niż posiadacz, akcyza powinna zostać nałożona na ten podmiot, który nie dokonał zapłaty należnego podatku, o ile nie jest on podmiotem fikcyjnym i faktycznie dokonał czynności opodatkowanej akcyzą. Na podmiocie nabywającym lub posiadającym wyroby akcyzowe, od których niesolidny dostawca nie uiścił akcyzy, nie ciąży obowiązek zapłaty akcyzy.

Nie można jednak wykluczyć, że przepis ten nie zostanie zastosowany w przypadku, gdy nabywca miał świadomość, że nabywane przez niego wyroby akcyzowe nie zostały obciążone podatkiem akcyzowym na wcześniejszym etapie obrotu (np. gdy pochodzą z przemytu).

W celu upewnienia się przez nabywcę wyrobów akcyzowych, czy ma do czynienia z uczciwym podmiotem, może on dokonać jego weryfikacji np. w ewidencji działalności, rejestrze podatników VAT, bazie REGON. Taka weryfikacja pozwoli nabywcy wyrobów akcyzowych na powzięcie informacji umożliwiających podjęcie właściwych kroków w zakresie współpracy z takim kontrahentem.

Istnieje możliwość weryfikacji statusu podmiotu poprzez jego sprawdzenie na stronie internetowej Ministerstwa Finansów: https://ppuslugi.mf.gov.pl. Usługa "Sprawdź podmiot w VAT" umożliwia sprawdzenie, czy podmiot jest czynnym, zwolnionym podatnikiem VAT, czy też nie jest zarejestrowany jako podatnik VAT, co jest niezwykle istotne w procesie dokumentowania przeprowadzenia transakcji gospodarczej.

Podmiot również może złożyć wniosek do naczelnika urzędu skarbowego o wydanie zaświadczenia w celu potwierdzenia czy podmiot z którym chce dokonywać transakcji gospodarczych jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.

Również ustawa o podatku akcyzowym w art. 18 ust. 2 daje uprawnienia zainteresowanym podmiotom do żądania od naczelnika urzędu skarbowego wydania zaświadczenia stwierdzającego, czy dany podmiot jest zarejestrowany na potrzeby podatku akcyzowego.