Warunki uzyskania zwrotu akcyzy od nabycia samochodu osobowego

Przedmiotem opodatkowania akcyzą jest m.in. import, nabycie wewnątrzwspólnotowe i pierwsza sprzedaż na terytorium kraju samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej w Polsce zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.

Podmioty, które dokonały zapłaty podatku akcyzowego od nabycia samochodu osobowego mogą jednak w określonych przypadkach wnioskować o zwrot tego podatku.

Podmiotowi, który nabył prawo rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel, i który dokonuje dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym samochodu osobowego, od którego akcyza została zapłacona na terytorium kraju, lub jeżeli w jego imieniu ta dostawa albo eksport są realizowane, przysługuje na podstawie art. 107 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2011 r. nr 108, poz. 626 ze zm.), zwrot akcyzy. Zwrot dokonywany jest na wniosek podatnika, złożony właściwemu naczelnikowi urzędu celnego w terminie roku od dnia dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu tego samochodu osobowego.

W praktyce oznacza to, iż podmiot, który zapłacił podatek akcyzowy w związku z nabyciem samochodu osobowego, może żądać jego zwrotu, jeśli dokonuje eksportu lub wewnątrzwspólnotowej dostawy tego samochodu pod warunkiem, że pojazd nie był zarejestrowany na terytorium Polski.

Uwaga

Zwrot podatku akcyzowego zapłaconego przy nabyciu samochodu osobowego przysługuje osobom fizycznym i podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą, które spełniają łącznie poniższe warunki:

nabyły prawo rozporządzania samochodem osobowym, jak właściciel,
dokonały dostawy wewnątrzwspólnotowej, albo eksportu lub w ich imieniu ta dostawa albo eksport są realizowane,
samochód osobowy nie był zarejestrowany wcześniej na terytorium kraju, zgodnie z przepisami o ruchu drogowym,
od samochodu osobowego została zapłacona akcyza na terytorium kraju.

Warto w tym momencie zaznaczyć, że warunek dotyczący braku rejestracji pojazdu na terytorium kraju będzie spełniony także wtedy, gdy samochód podlegał czasowej rejestracji dokonanej w celu jego późniejszego wywozu poza terytorium Polski.

W wyroku z 14 lipca 2011 r., sygn. akt III SA/Po 433/11 WSA w Poznaniu wskazał, że rejestracja czasowa jest odrębnym stanem prawnym i służy innym celom niż rejestracja właściwa:

"(...) Zgodnie z art. 71 ust. 1 ustawy (...) - Prawo o ruchu drogowym (...), dokumentem stwierdzającym dopuszczenie do ruchu pojazdu samochodowego (...) jest dowód rejestracyjny albo pozwolenie czasowe. Pojazd może więc zostać dopuszczony do ruchu po uzyskaniu dowodu rejestracyjnego albo pozwolenia czasowego. Aby uzyskać dowód rejestracyjny, należy dokonać rejestracji pojazdu zgodnie z art. 72 ust. 1 u.p.r.d., przedkładając dokumenty wymienione w tym przepisie. Jednocześnie należy zauważyć, iż celem rejestracji jest dopuszczenie pojazdu do ruchu na stałe, tj. umożliwienie właścicielowi pojazdu poruszania się za pomocą zarejestrowanego pojazdu bez ograniczeń na terytorium kraju.

Czym innym jest natomiast czasowa rejestracja, o której mowa w art. 74 ust. 1 u.p.r.d. Jak wskazuje powołany przepis, czasowej rejestracji pojazdu dokonuje, w przypadkach określonych w ust. 2, starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania (siedzibę) właściciela pojazdu, wydając pozwolenie czasowe i zalegalizowane tablice (tablicę) rejestracyjne. Zgodnie z ust. 2 powyższego przepisu do czasowej rejestracji dochodzi:

1) z urzędu - po złożeniu wniosku o rejestrację pojazdu;

2) na wniosek właściciela pojazdu - w celu umożliwienia:

a) wywozu pojazdu za granicę,

b) przejazdu pojazdu z miejsca jego zakupu lub odbioru na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

c) przejazdu pojazdu związanego z koniecznością dokonania jego badania technicznego lub naprawy;

3) na wniosek jednostki upoważnionej do przeprowadzania badań homologacyjnych lub jednostki badawczej producenta pojazdu, jego wyposażenia lub części - w celu umożliwienia odpowiednich badań.

(...) Rejestracja oraz czasowa rejestracja stanowią zatem dwa odmienne stany prawne, służące różnym celom. (...)"

Na podstawie powyższego wyroku Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 25 stycznia 2012 r., nr ILPP3/443-77/10/11-S/TW uznał, iż:

"(...) rejestracja czasowa samochodu osobowego w celu dopuszczenia do ruchu drogowego tymczasowo, na określony czas, niezbędny do dokonania czynności rejestracyjnych nie jest tożsama z czasową rejestracją samochodu w celu jego przemieszczenia poza granicę kraju (wywóz pojazdu poza granicę).

W pierwszym przypadku czasowa rejestracja jest częścią procesu rejestracji pojazdu, którego celem jest trwałe dopuszczenie do ruchu samochodu na terytorium kraju.

Natomiast w drugim przypadku - właściwym dla opisanego zdarzenia przyszłego - czasowa rejestracja nie jest częścią wspomnianego wyżej procesu rejestracji, wobec powyższego nie należy jej traktować jako pierwszej rejestracji na terytorium kraju. Bowiem celem rzeczonej rejestracji nie jest trwałe dopuszczenie do ruchu drogowego pojazdu, lecz umożliwienie przemieszczenia samochodu poza granice kraju.

W świetle powyższych przepisów należy uznać, iż czasowa rejestracja samochodu, dokonana w celu jego późniejszej dostawy wewnątrzwspólnotowej, nie stanowi pierwszej rejestracji pojazdu w rozumieniu ustawy o podatku akcyzowym. Tym samym taka rejestracja nie stanowi przeszkody do uzyskania zwrotu, o którym mowa w art. 107 ustawy (podkreślenie redakcji).

Reasumując, od samochodów zarejestrowanych czasowo na terytorium Polski w celu ich przewiezienia do innego kraju Unii Europejskiej, a następnie sprzedanych w ramach dostaw wewnątrzwspólnotowych przysługuje zwrot akcyzy zapłaconej na terytorium kraju. Przy czym, ubiegając się o zwrot należy zastosować się do dyspozycji zawartych w art. 107 ustawy. (...)"

Uwaga

Aby uzyskać zwrot podatku konieczne jest posiadanie:

dowodu zapłaty akcyzy na terytorium kraju lub faktury z wykazaną kwotą akcyzy,
dokumentów potwierdzających dokonanie dostawy wewnątrzwspólnotowej, albo eksportu, którymi są w szczególności: dokumenty przewozowe, celne, faktura i specyfikacja dostawy oraz inne dokumenty handlowe związane z dostawą wewnątrzwspólnotową, albo eksportem.

W przypadku, gdy WDT lub eksport samochodu jest realizowany bez udziału przewoźnika lub spedytora, przy użyciu własnego środka transportu niezbędne jest złożenie pisemnego oświadczenia o terminie i sposobie wywozu oraz miejscu dostarczenia samochodu osobowego poza terytorium kraju.

Jeśli jednak powyższe dokumenty nie dowodzą jednocześnie, iż dokonano WDT lub eksportu samochodu osobowego, konieczne jest przedłożenie innych dowodów, które potwierdzą ten fakt, w szczególności:

korespondencji handlowej,
dokumentu dotyczącego ubezpieczenia lub frachtu,
dokumentu potwierdzającego zapłatę za wykonaną dostawę wewnątrzwspólnotową.

Podmiot, który ubiega się o zwrot powinien wypełnić wniosek o zwrot akcyzy od samochodu osobowego, który stanowi załącznik do rozporządzenia Ministra Finansów z 24 lutego 2009 r. w sprawie zwrotu akcyzy od samochodu osobowego (Dz. U. nr 32, poz. 246).

Uwaga

Minimalna kwota zwrotu akcyzy, to równowartość 10 euro obliczona według średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP z dnia złożenia wniosku.

Do wniosku należy dołączy oryginały dokumentów potwierdzających zapłatę akcyzy i dokonanie dostawy wewnątrzwspólnotowej.

Na złożenie ww. dokumentów jest rok, liczony od momentu dostawy wewnątrzwspólnotowej lub eksportu. Po tym okresie zwrot nie przysługuje.

Organem podatkowym właściwym w sprawie zwrotu akcyzy jest naczelnik urzędu celnego, u którego dokonano rozliczenia i zapłaty akcyzy z tytułu ostatniej czynności podlegającej opodatkowaniu dotyczącej tego samochodu (z reguły jest to ten urząd celny, w którym została zapłacona akcyza).

Po dokonaniu weryfikacji złożonego wniosku, urząd celny wydaje decyzję. W przypadku gdy zwrot jest zasadny kwota akcyzy zostaje wypłacona w kasie właściwego organu podatkowego lub przelana na konto bankowe wskazane we wniosku a dołączone oryginały dokumentów są odsyłane wnioskodawcy.

Wniosek rozpatrywany jest w ciągu 30 dni kalendarzowych od dnia złożenia a w sprawach wymagających postępowania wyjaśniającego termin ten wydłużony jest do 90 dni kalendarzowych.

Istnieje również możliwość złożenia odwołania od niekorzystnej dla wnioskującego o zwrot decyzji w terminie 14 dni kalendarzowych od jej otrzymania.

Składając wniosek należy pamiętać, że - zgodnie z wyrokiem NSA z 8 maja 2012 r., sygn. akt I GSK 344/11 - zwrot podatku przysługuje podmiotowi, który faktycznie dysponował pojazdem w momencie jego dostawy poza terytorium kraju:

"(...) uprawnionym do żądania zwrotu akcyzy od samochodu osobowego przy dostawie wewnątrzwspólnotowej jest podmiot, który:

1) nabył prawo rozporządzania samochodem jak właściciel,

2) dokonał dostawy wewnątrzwspólnotowej,

3) wykazał, że akcyza od samochodu została w kraju zapłacona.

Ostatnią okoliczność uprawniony do żądania zwrotu akcyzy wykazuje dołączając do wniosku o zwrot dowód zapłaty akcyzy lub fakturę z wykazaną kwotą akcyzy. Żądający zwrotu akcyzy dołącza także do wniosku dokumenty potwierdzające dokonanie dostawy wewnątrzwspólnotowej (albo eksportu).

Zauważyć należy, że zgodnie z art. 107 ust. 1 u.p.a. z 2008 r. zwrot akcyzy przysługuje podmiotowi, który nabył prawo rozporządzania samochodem jak właściciel także wtedy, gdy dostawa wewnątrzwspólnotowa została dokonana w jego imieniu przez inny podmiot. Posłużenie się innym podmiotem do wykonania dostawy, w imieniu podmiotu dokonującego dostawy, nie ma żadnego wpływu na określenie podmiotu uprawnionego do zwrotu akcyzy, bowiem uprawnionym do zwrotu akcyzy jest zawsze ten podmiot, w którego imieniu dostawa została zrealizowana. Zatem uprawnionym do zwrotu akcyzy jest ten, kto mając prawo rozporządzania pojazdem jak właściciel zlecił jego przewiezienie np. spedytorowi, przewoźnikowi, a nawet nabywcy (jeżeli stanowiło to element umowy sprzedaży), realizując w ten sposób dostawę wewnątrzwspólnotową. (...)"

W uzasadnieniu wyroku Sąd podkreślił, że uprawnienie do zwrotu akcyzy nie jest związane z samą zapłatą podatku akcyzowego, tylko z dostawą wewnątrzwspólnotową wyrobu akcyzowego, stąd każdy kto takiej dostawy dokonuje jest uprawniony do zwrotu akcyzy. Uprawnionym do zwrotu jest więc ten podmiot, który rozporządzając samochodem jak właściciel dokonał w swoim imieniu dostawy wewnątrzwspólnotowej przy pomocy własnych lub cudzych środków transportu. Zwrotu nie może zatem żądać spedytor lub przewoźnik działający na zlecenie jednej ze stron.

Zdaniem Sądu, prawo do zwrotu akcyzy wiąże się nie z jej naliczeniem i zapłatą, tylko z dokonaniem we własnym imieniu dostawy wewnątrzwspólnotowej towaru akcyzowego, od którego akcyza została zapłacona w kraju.

Jeśli przykładowo spółka zapłaciła podatek akcyzowy z tytułu importu, a następnie sprzedała samochód na rzecz firmy niemieckiej, która w dacie nabycia przejęła władztwo nad pojazdem i swoimi środkami transportu i na swój koszt przemieściła pojazd z terytorium kraju na terytorium innego państwa członkowskiego, to należy uznać, że nabywca pojazdu po przejęciu go od zbywcy i objęciu w posiadanie, rozporządzał nim jak właściciel. Skoro przemieszczenie samochodu z terytorium kraju na terytorium innego państwa członkowskiego (czyli dostawa wewnątrzwspólnotowa) było dokonane przez nabywcę we własnym imieniu, to prawo do żądania zwrotu akcyzy służyło podmiotowi, który w swoim imieniu dokonał dostawy wewnątrzwspólnotowej, czyli - nabywcy samochodu.

Uwaga

Prawo do zwrotu podatku akcyzowego od nabycia samochodu osobowego przysługuje podmiotowi, który faktycznie dysponował pojazdem jak właściciel w chwili przekroczenia granicy.