Gazeta Podatkowa nr 90 (922) z dnia 8.11.2012

Opodatkowanie samochodów osobowych podatkiem akcyzowym

Opodatkowaniu akcyzą podlega m.in. import oraz nabycie wewnątrzwspólnotowe samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym. Ważne jest to, że na potrzeby podatku akcyzowego (inaczej jak dla VAT), aby doszło do WNT, wystarczające jest jedynie przemieszczenie samochodu osobowego z terytorium państwa UE do Polski. Nie muszą być spełnione inne dodatkowe warunki, aby powstał obowiązek w podatku akcyzowym z tytułu tej transakcji.

Przez nabycie wewnątrzwspólnotowe na potrzeby rozliczania akcyzy należy rozumieć przemieszczenie samochodów osobowych z terytorium państwa członkowskiego na terytorium Polski. Natomiast importem jest przywóz samochodów osobowych z terytorium państwa trzeciego na terytorium Polski.

W ustawie o podatku akcyzowym wskazano, że w przypadku samochodu osobowego przedmiotem opodatkowania akcyzą jest:

1) import samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym,

2) nabycie wewnątrzwspólnotowe samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym,

3) pierwsza sprzedaż na terytorium kraju samochodu osobowego niezarejestrowanego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym:

a) wyprodukowanego na terytorium kraju,

b) od którego nie została zapłacona akcyza z tytułu czynności, o których mowa w pkt 1 albo 2.

Obowiązek podatkowy

Obowiązek podatkowy w podatku akcyzowym z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego niezarejestrowanego w Polsce powstaje z dniem:

1) przemieszczenia samochodu osobowego z terytorium państwa UE do Polski - jeżeli nabycie prawa rozporządzania samochodem jak właściciel nastąpiło przed przemieszczeniem tego samochodu do Polski,

2) nabycia prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel - jeżeli nabycie tego prawa nastąpiło po przemieszczeniu tego samochodu do Polski,

3) złożenia wniosku o rejestrację samochodu osobowego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym - jeżeli podmiot występujący z wnioskiem o rejestrację nabytego wewnątrzwspólnotowo samochodu nie jest jego właścicielem.

Natomiast w przypadku importu samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej w Polsce obowiązek podatkowy powstaje z dniem powstania długu celnego.

Podstawa opodatkowania

Podstawą opodatkowania w przypadku samochodu osobowego jest:

• kwota należna z tytułu sprzedaży tego samochodu na terytorium Polski pomniejszona o kwoty VAT oraz akcyzy należne od tego samochodu,
   
• kwota, jaką podatnik jest obowiązany zapłacić za samochód osobowy - w przypadku jego nabycia wewnątrzwspólnotowego, z tym że w przypadku, o którym mowa w art. 101 ust. 2 pkt 3 ustawy o podatku akcyzowym, podstawą opodatkowania jest średnia wartość rynkowa samochodu osobowego pomniejszona o VAT i akcyzę.

Natomiast w przypadku importu samochodu osobowego podstawą opodatkowania jest zasadniczo jego wartość celna powiększona o należne cło.

Średnią wartością rynkową samochodu osobowego jest wartość ustalana na podstawie notowanej na rynku krajowym, w dniu powstania obowiązku podatkowego, średniej ceny zarejestrowanego w Polsce samochodu osobowego tej samej marki, tego samego modelu, rocznika oraz - jeżeli jest to możliwe do ustalenia - z tym samym wyposażeniem i o przybliżonym stanie technicznym, co nabyty w Polsce lub nabyty wewnątrzwspólnotowo samochód osobowy.

W sytuacji gdy wysokość podstawy opodatkowania, bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od średniej wartości rynkowej tego samochodu osobowego, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej wzywa podatnika do zmiany wysokości podstawy opodatkowania lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie jej wysokości w kwocie znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej tego samochodu.

W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wysokości podstawy opodatkowania lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie jej wysokości znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej samochodu, wysokość podstawy opodatkowania określa organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej.

Jeżeli wysokość podstawy opodatkowania ustalona z uwzględnieniem opinii biegłego odbiega co najmniej o 33% od zadeklarowanej podstawy opodatkowania, koszty opinii biegłego ponosi podatnik.

Należy podkreślić, że sądy administracyjne przyznają rację organom podatkowym, że w sytuacji, gdy podatnik nie wykaże, że samochód jest np. po wypadku, czyli że istniały przyczyny obniżenia podstawy opodatkowania, organy celne mają prawo do określenia podstawy opodatkowania.

Do przeliczenia podstawy opodatkowania wyrażonej w walucie obcej stosuje się bieżący kurs średni waluty obcej wyliczony i ogłoszony przez NBP w dniu powstania obowiązku podatkowego. W sytuacji gdy w dniu powstania obowiązku podatkowego nie został on wyliczony i ogłoszony, do przeliczenia podstawy opodatkowania wyrażonej w walucie obcej stosuje się ostatni, przed dniem powstania obowiązku podatkowego, bieżący kurs średni wyliczony i ogłoszony przez NBP.

Wyliczoną podstawę opodatkowania zaokrągla się do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, a końcówki kwot wynoszące 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych. Następnie w zależności od pojemności silnika mnoży ją przez stawkę akcyzy. Tak ustalony podatek również zaokrągla się do pełnych złotych, w ten sposób, że końcówkę kwoty wynoszącą mniej niż 50 groszy pomija się, a końcówkę kwoty wynoszącą 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych (patrz przykład).

Stawka akcyzy na samochody osobowe wynosi:

1) 18,6% podstawy opodatkowania - dla samochodów osobowych o pojemności silnika powyżej 2.000 cm³,

2) 3,1% podstawy opodatkowania - dla pozostałych samochodów osobowych.

Deklaracje podatkowe

Podatnik dokonujący pierwszej sprzedaży samochodów osobowych wyprodukowanych w Polsce ma obowiązek do złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu celnego deklaracji (AKC-4) za okresy miesięczne i do zapłaty należnej akcyzy na rachunek właściwej izby celnej do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

W przypadku gdy podatnik dokonał wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu osobowego, musi dostarczyć do właściwego urzędu celnego deklarację uproszczoną AKC-U "Deklaracja uproszczona nabycia wewnątrzwspólnotowego". Wzór tej deklaracji, został określony w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie wzoru deklaracji uproszczonej (Dz. U. z 2011 r. nr 286, poz. 1677).

Jak wskazano w art. 106 ust. 2 ustawy o podatku akcyzowym, deklarację tę należy złożyć w terminie 14 dni, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego, nie później jednak niż w dniu rejestracji samochodu osobowego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.

Aktualny wzór formularza AKC-U obowiązuje od 2 stycznia 2012 r. Formularz ten w porównaniu z poprzednio obowiązującym uległ niewielkim zmianom m.in. w związku ze zmianą ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, objęte rejestrem PESEL podają na formularzu jako swój identyfikator podatkowy - numer PESEL. W przypadku pozostałych podmiotów identyfikatorem podatkowym jest NIP.

Podatnik jest obowiązany bez wezwania organu podatkowego obliczyć i zapłacić akcyzę na rachunek właściwej izby celnej, w terminie 30 dni, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego, nie później jednak niż w dniu rejestracji samochodu osobowego w Polsce.

Potwierdzenie zapłaty

W przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej w Polsce, właściwy naczelnik urzędu celnego jest obowiązany, dla celów związanych z rejestracją samochodu osobowego, do wydania podatnikowi, na jego wniosek, dokumentu potwierdzającego zapłatę akcyzy na terytorium kraju lub zaświadczenia o zwolnieniu z akcyzy.

W celu otrzymania takiego dokumentu do deklaracji AKC-U należy dołączyć:

1) wniosek o wydanie zaświadczenia potwierdzającego zapłatę akcyzy na terytorium kraju - wzór wniosku nie został określony, w związku z tym każda izba celna posiada swój formularz,

2) pokwitowanie zapłaty opłaty skarbowej w wysokości 17 zł,

3) kopię dokumentu zakupu samochodu (np. faktura, umowa kupna-sprzedaży),

4) kopie dokumentów samochodu (np. karta pojazdu, dowód rejestracyjny),

5) oraz inne dokumenty w zależności od wymogów poszczególnych izb celnych (np. zaświadczenia o przeprowadzonym badaniu technicznym w Polsce).

Kiedy nie należy płacić akcyzy?

W szczególnych przypadkach, pomimo że nastąpił przywóz samochodu osobowego z innego niż Polska kraju UE, obowiązek podatkowy w podatku akcyzowym nie wystąpi. Katalog zwolnień i warunków ich stosowania zawarty jest w art. 110-112 ustawy o podatku akcyzowym.

Przykładowo w art. 110 ust. 1 tej ustawy wskazano, że zwalnia się od akcyzy samochód osobowy przywożony przez osobę fizyczną przybywającą do Polski na pobyt stały lub powracającą z czasowego pobytu z terytorium państwa UE do Polski, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:

1) samochód osobowy jest przeznaczony do użytku osobistego tej osoby,

2) samochód osobowy służył do użytku osobistego tej osoby w miejscu poprzedniego jej pobytu w państwie członkowskim Unii Europejskiej przez okres co najmniej 6 miesięcy przed zmianą miejsca pobytu,

3) osoba ta przedstawi właściwemu naczelnikowi urzędu celnego dowód potwierdzający spełnienie warunku, o którym mowa w pkt 2,

4) samochód osobowy nie zostanie sprzedany, wynajęty lub w jakikolwiek inny sposób oddany do użytku osobie trzeciej przez okres 12 miesięcy, licząc od dnia jego przywozu do Polski,

5) samochód osobowy został nabyty lub wprowadzony do obrotu zgodnie z przepisami dotyczącymi opodatkowania obowiązującymi w państwie członkowskim UE, w którym osoba fizyczna miała miejsce zamieszkania, a przy wywozie nie zastosowano zwolnienia od akcyzy lub zwrotu podatku.

Pomimo że samochód osobowy w wyżej opisanym przypadku nie podlega opodatkowaniu akcyzą, podmiot, który go przywiózł do Polski, musi zwrócić się z wnioskiem do naczelnika urzędu celnego o wydanie zaświadczenia o braku obowiązku zapłaty akcyzy. Zaświadczenie to jest niezbędne dla celów związanych z rejestracją samochodu.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2011 r. nr 108, poz. 626 ze zm.)