Preferencyjna stawka akcyzy przy sprzedaży paliw opałowych

Na podstawie przepisów zawartych w art. 89 ust. 1 pkt 9, 10 i 15 ustawy o podatku akcyzowym, stawka akcyzy w wysokości 232 zł/1.000 litrów ma zastosowanie dla:

1) olejów napędowych przeznaczonych do celów opałowych o kodach CN od 2710 19 41 do 2710 19 49, zabarwionych na czerwono i oznaczonych znacznikiem zgodnie z przepisami szczególnymi,

2) olejów opałowych o kodach od 2710 19 51 do 2710 19 69, z których 30% lub więcej objętościowo destyluje przy 350^OC lub których gęstość w temperaturze 15^OC jest niższa niż 890 kilogramów/metr sześcienny, zabarwionych na czerwono i oznaczonych znacznikiem zgodnie z przepisami szczególnymi,

3) pozostałych paliw opałowych, w przypadku gdy ich gęstość w temperaturze 15^OC jest niższa niż 890 kilogramów/metr sześcienny.

Stawka podatku akcyzowego na paliwa opałowe jest stawką ponad pięciokrotnie niższą od stawki na oleje napędowe. Tak duża różnica może stanowić pokusę do użycia paliw przeznaczonych na cele opałowe, do celów napędowych. Dlatego też sprzedaż paliw opałowych z preferencyjną stawką akcyzy obwarowana została szczególnymi wymogami dotyczącymi ich barwienia i oznakowania oraz obowiązkiem uzyskania stosownego oświadczenia o przeznaczeniu tych paliw.

W myśl art. 90 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy, obowiązkowi znakowania i barwienia podlegają m.in. oleje opałowe o kodach CN od 2710 19 51 do 2710 19 69, z których 30% lub więcej objętościowo destyluje przy 350^OC lub których gęstość w temperaturze 15^OC jest niższa niż 890 kilogramów/metr sześcienny, oraz oleje napędowe o kodach CN od 2710 19 41 do 2710 19 49 - przeznaczone na cele opałowe.

Barwienie i znakowanie tych paliw powinno być zgodne z przepisami szczególnymi, które zostały zawarte w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 20 sierpnia 2010 r. w sprawie znakowania i barwienia wyrobów energetycznych (Dz. U. nr 157, poz. 1054).

1. Oświadczenia o przeznaczeniu olejów i paliw na cele opałowe

Na mocy art. 89 ust. 5 ustawy o podatku akcyzowym, obowiązek uzyskania oświadczeń o przeznaczeniu paliw opałowych na cele opałowe ciąży na sprzedawcach tych wyrobów w sytuacji, gdy zostały one opodatkowane obniżoną stawką akcyzy (232 zł/1.000 litrów) i nie korzystają ze zwolnienia od akcyzy ze względu na przeznaczenie. Oświadczenia te powinny być składane na wszystkich szczeblach obrotu dokonywanego po uiszczeniu akcyzy przez pierwszy podmiot dokonujący wyprowadzenia paliw opałowych poza procedurę zawieszenia poboru akcyzy. Sprzedawcy muszą je pobierać zarówno od osób prowadzących działalność gospodarczą i wykorzystujących dane paliwa w ramach prowadzonej działalności, jak i od osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz zużywających oleje opałowe dla celów prywatnych.

Oświadczenie o przeznaczeniu paliw opałowych zobowiązany jest również złożyć importer i podmiot dokonujący nabycia wewnątrzwspólnotowego. Dotyczy to sytuacji, kiedy paliwa nabywane są poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy lub też są odbierane przez zarejestrowanego odbiorcę.

» Dane, jakie powinno zawierać oświadczenie składane przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą

Zgodnie z art. 89 ust. 6 ustawy o podatku akcyzowym oświadczenie składane przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą powinno zawierać:

1) dane dotyczące nabywcy, w tym nazwa oraz adres siedziby lub zamieszkania, a także NIP lub REGON;

2) określenie ilości i rodzaju oraz przeznaczenia nabywanych wyrobów (odnosząc się do przeznaczenia paliw opałowych, należy tu wskazać zużycie do celów opałowych, jeżeli nabywca jest użytkownikiem końcowym lub też do dalszej odsprzedaży, jeżeli nabywcą jest pośrednik);

3) wskazanie rodzaju, typu oraz liczby posiadanych urządzeń grzewczych oraz miejsca (adresu), gdzie znajdują się te urządzenia (obowiązek ten nie ma zastosowania w przypadku nabywców dokonujących dalszej odsprzedaży);

4) datę i miejsce złożenia oświadczenia;

5) czytelny podpis składającego oświadczenie (ma on na celu umożliwienie kontroli prawidłowości oświadczeń złożonych przez nabywców, dlatego w interesie sprzedawców jest weryfikowanie, czy osoba odbierająca paliwo opałowe jest uprawniona do podpisywania oświadczeń w imieniu nabywcy).

Oświadczenie powinno być dołączone do kopii faktury, jednakże za prawidłową należy również uznać sytuację, w której oświadczenie będzie zawierało numery faktury, tak aby w razie kontroli możliwe było połączenie złożonych oświadczeń z wystawionymi fakturami.

» Dane, jakie powinno zawierać oświadczenie składane przez osobę prywatną

Zgodnie z art. 89 ust. 8 ustawy w przypadku, gdy nabywcą paliwa opałowego jest osoba prywatna oświadczenie musi zawierać:

1) imię i nazwisko, numer dowodu osobistego lub nazwę i numer innego dokumentu stwierdzającego tożsamość nabywcy, numer PESEL nabywcy lub pełnoletniej osoby zameldowanej pod tym samym adresem co nabywca;

2) adres zameldowania nabywcy oraz adres zamieszkania, jeżeli jest inny od adresu zameldowania;

3) określenie ilości, rodzaju oraz przeznaczenia nabywanych wyrobów;

4) określenie liczby posiadanych urządzeń grzewczych, w których mogą być wykorzystane te wyroby oraz miejsc (adresów), gdzie znajdują się te urządzenia;

5) wskazanie rodzaju i typu urządzeń grzewczych;

6) datę i miejsce sporządzenia oświadczenia oraz czytelny podpis składającego oświadczenie.

Oświadczenie składane przez osobę prywatną powinno być przez sprzedawcę załączone do kopii paragonu lub kopii innego dokumentu sprzedaży wystawionego nabywcy, a w przypadku braku takiej możliwości sprzedawca jest obowiązany wpisać na oświadczeniu numer i datę wystawienia dokumentu potwierdzającego tę sprzedaż.

Ponadto, w przypadku sprzedaży osobom prywatnym, są one zobowiązane do okazania sprzedawcy dokumentu tożsamości wykazanego w oświadczeniu w celu potwierdzenia tożsamości.

W przypadku, gdy osoba nabywająca te wyroby odmawia okazania dokumentu tożsamości lub gdy dane zawarte w oświadczeniu są niekompletne, nieczytelne, lub nie zgadzają się z danymi wynikającymi z przedstawionego dokumentu - transakcja sprzedaży nie może być dokonana.

» Dane, jakie powinno zawierać oświadczenie składane przez importera i nabywcę wewnątrzwspólnotowego

Importer i podmiot dokonujący nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych, o których mowa w art. 89 ust. 1 pkt 9, 10 i 15, składa właściwemu naczelnikowi urzędu celnego oświadczenie, że przywożone wyroby zostaną sprzedane z przeznaczeniem do celów opałowych uprawniających do stosowania preferencyjnej stawki akcyzy w kwocie 232 zł/1.000 litrów.

W takim przypadku składane oświadczenie powinno zawierać:

1) dane dotyczące importera lub podmiotu dokonującego nabycia wewnątrzwspólnotowego;

2) datę i miejsce złożenia tego oświadczenia;

3) czytelny podpis składającego oświadczenie.

Oświadczenia składane właściwemu naczelnikowi urzędu celnego powinny posiadać kopie, które będą przechowywane przez importera i podmiot dokonujący nabycia wewnątrzwspólnotowego przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym zostały sporządzone i udostępniane w celu kontroli (art. 89 ust. 12 ustawy).

» Zestawienia miesięczne oświadczeń o przeznaczeniu paliw opałowych

Sprzedawca oprócz obowiązku zbierania i przechowywania oświadczeń o przeznaczeniu paliw opałowych, jest zobowiązany do sporządzania i przekazywania do właściwego naczelnika urzędu celnego miesięcznego zestawienia oświadczeń. Zestawienie to powinno być sporządzane w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano sprzedaży. Oryginały oświadczeń powinny być przechowywane przez sprzedawcę przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym zostały sporządzone i udostępniane w celu kontroli.

Zgodnie z art. 89 ust. 15 ustawy miesięczne zestawienie oświadczeń powinno zawierać:

1) imię i nazwisko albo nazwę oraz adres siedziby lub zamieszkania podmiotu przekazującego zestawienie,

2) ilość i rodzaj oraz przeznaczenie wyrobów, których dotyczy oświadczenie,

3) datę złożenia oświadczenia,

4) datę i miejsce sporządzenia zestawienia oraz czytelny podpis osoby sporządzającej zestawienie,

5) określenie liczby urządzeń grzewczych posiadanych przez nabywców, wynikającej ze złożonych przez nich oświadczeń,

6) miejsce (adres), gdzie znajdują się urządzenia grzewcze wskazane w oświadczeniach,

7) w przypadku oświadczeń składanych przez:

podmioty prowadzące działalność gospodarczą: imię i nazwisko albo nazwę oraz adres siedziby lub zamieszkania, a także NIP, PESEL lub REGON składającego oświadczenie,
osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej: imię i nazwisko, adres miejsca zamieszkania oraz numer PESEL składającego oświadczenie.

Natomiast w przypadku gdy oświadczenie składane jest przez podmiot dokonujący odsprzedaży paliw opałowych, zestawienie oświadczeń będzie zawierało informacje, iż celem nabycia jest odsprzedaż paliw do celów opałowych. W związku z tym ta część zestawienia nie będzie zawierała informacji dotyczących ilości i miejsca znajdowania się urządzeń grzewczych.

Należy również pamiętać, że może wystąpić obowiązek składania miesięcznego zestawienia oświadczeń również, w przypadku importu paliw opałowych, o których mowa w art. 89 ust. 1 pkt 9, 10 i 15 z preferencyjną stawką akcyzy. Sytuacja taka będzie miała miejsce wówczas, gdy naczelnik urzędu celnego przyjmujący zgłoszenie celne w procedurze dopuszczenia do obrotu jest inny niż właściwy naczelnik urzędu celnego w zakresie akcyzy na terytorium kraju dla podmiotu dokonującego importu. W takim przypadku, importer paliw opałowych poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy jest obowiązany do sporządzenia i przekazania do właściwego dla niego naczelnika urzędu celnego w zakresie akcyzy na terytorium kraju miesięcznego zestawienia oświadczeń, w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostało złożone zgłoszenie celne.

2. Sankcyjna stawka akcyzy za niewypełnienie warunków sprzedaży paliw opałowych

W przypadku gdy sprzedawca paliw opałowych nie wypełni obowiązków w zakresie uzyskiwania oświadczeń, a także przygotowywania i składania zestawień tych oświadczeń do właściwego naczelnika urzędu celnego, to może skutkować to zastosowaniem przez organy podatkowe sankcyjnej stawki akcyzy. Wynika to z art. 89 ust. 16 ustawy, zgodnie z którym, w przypadku niespełnienia warunków określonych w art. 89 ust. 5-15 stosuje się stawkę akcyzy w wysokości 1.822 zł/1.000 litrów.

Z takim stanowiskiem trudno się zgodzić, w sytuacji, gdy uchybienie ma charakter czysto formalny i na podstawie innych danych zawartych na oświadczeniu czy też innych dowodów, podatnik jest w stanie udowodnić, że paliwo opałowe zostało użyte do celów opałowych, zgodnie z celem uprawniającym do zastosowania preferencyjnej stawki akcyzy.

Wątpliwości podatników podzieliły również sądy administracyjne kierując wnioski do Trybunału Konstytucyjnego. W powyższym zakresie organy orzekające i podatnicy oczekują na rozstrzygnięcie przez Trybunał Konstytucyjny czy art. 89 ust. 5 i ust. 16 ustawy o podatku akcyzowym jest zgodny z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zakresie, w jakim dopuszcza zastosowanie stawki akcyzy określonej w art. 89 ust. 4 pkt 1 ustawy o podatku akcyzowym, w przypadku, gdy oświadczenia, o których mowa w art. 89 ust. 5 pkt 1 i 2 ustawy o podatku akcyzowym zawierają wady nieistotne z punktu widzenia ustalenia tożsamości nabywcy oraz przeznaczenia wyrobu energetycznego.